పెద్దలు vs  పిల్లలు

రచన: కాలనాధభట్ట వీ రభద్ర శాస్త్రి

ఈ కధ నాచిన్నతనంలో (1934 లో) తెలుగు వాచకంలో చదివాను. మంచి నీతివుంది.

ఒక గ్రామంలో సాయంత్రం సమయంలో కొంతమంది పిల్లలు
ఆడుకుంటున్నారు. వాళ్ళలో వాళ్ళకి ఏదో పేచీ వచ్చింది. ఒకరినొకరు తోసుకోవడంలో రంగడనే పిల్లవాడు కిందపడ్డాడు. వెంటనే గట్టిగా ఏదుపు మొదలుపెట్టాడు. అదివిని వాడి తల్లి గబగబా చక్కావచ్చి ఎందుకు ఏడుస్తున్నావని అడిగింది. రాజు నన్ను తోసాడు అందుకు కింద పడ్డా అన్నాడు వెక్కుతూ
ఏరా రాజూ! ఎందుకు తోసావు అని వాడి వీపుమీద రెండు బాదింది. దాంతో రాజు ఏడవడం మొదలుపెట్టాడు. రాజు తల్లి  వచ్చి సంగతి తెలుసుకొని ఏమ్మా! మా వాడిని కొట్తావా! నీ చేతులు విరిగిపోనూ అని తిట్టసాగింది. ఈవిడ గట్టిగా కేకలు పెడ్తూ సమాధానం ఇచ్చింది. అల'ా అల'ా వాగ్వివాదం పెరిగింది. ఇంతలో వారి భర్తలు చక్కావచ్చారు. రాజు తండ్రి సంగతి విని ఏమ్మా మావాడిని కొట్టడానికి చేతులు ఎల'ా వచ్చాయమ్మా అని కేకలు వేసాడు. రంగడు తండ్రి కలగచేసుకొని రాజు తండ్రిని నువ్వెవరవయ్యా మా ఆవిడిని కూకలెయ్యడానికి అని గయ్‌ మన్నాడు. మాటామాటా పెరిగింది. ఆడవాళ్ళైతే జుట్టు జుట్టూ పట్టుకొని, మగవాళ్ళేమో బాహాబాహీ ముష్టి యుద్ద'ంతో ఆ ప్రదేశం ఒక చిన్న సైజు రణరంగం అయింది.
ఆ సమయంలో బడి పంతులు రామయ్యగారు వచ్చారు. ఆగండి ఆగండి అని ఇరుజట్టులచేత యుద్ద'ం మానిపించారు. సంగతేమిటి అని అడిగి తెలుసుకున్నారు.

ఓష్‌ ! పిల'లు ఏదో ఆటల'ొ కొట్టుకున్నారని మీరు ఇంత గందరగోళం చేస్తున్నారా! ఒకసారి అటు చూడండి అని పిల'లకేసిచూపించారు. అప్పటికే రాజు రంగడుతోసహా పిల'లు మళ్ళీ ఆటల'ొ ములిగిపోయారు.
చూసారా! ఏ పిల'లు కొట్టుకున్నారని మీరు ఇంతగా దెబ్బలాడుతున్నారో వాళ్ళే జరిగిన సంఘటన మరిచిపోయి మామూలుగా కలిసిపోయి హాయిగా ఆడుకుంటున్నారు. మీరు వాళ్ళగురించే కొట్టుకుంటున్నారనే సంగతే వాళ్ళు పట్టించుకోలేదు. చిన్న చిన్న విషయాల'ొ' ఇల'ా మీరు అనవసరంగా కలగచేసికొని మీమధ్య వున్న స్నేహభావాన్ని కలుషితం చేసుకుంటున్నారు. ఆ పిల'లు జరిగిన సంఘటన మరిచిపోయి హాయిగా కలిసిపోయారు. మరిమీరు అల'ా కలవగలరా! ఈ కోపం వాళ్ళలా తేలిగ్గా మరిచిపోగలరా?
కనుక, ప్రతి చిన్న విషయానికి ఆవేశం తెచ్చుకోకుండా నిదానించడం, చూసి చూడనట'ువ్యవహరించడం ఎంతో మంచిది. అదే ఐకమత్యానికి పునాది

ఆ మాటలకి ఇరువైపు పెద్దలు సిగ్గుతోతలలు వంచుకొన్నారు.

*******************

గిఫ్ట్ లోఅంతరాలు

రచన: కాలనాధభట్ట వీ రభద్ర శాస్త్రి

ఇది నేను ఎప్పుడో విన్నకధ.  నాస్వంత మాటలలో చెప్తున్నా పేర్లు మార్చి.
శాస్త్రి వుసూరుమంటూ కుర్చీలో కూలబడ్డాడు. అప్పటికి నలుగురినైనా అడిగాడు అప్పుకోసం. ప్రతివారూ సారీ అన్నవారే! నిజంగాలేకో, లేక తనమీద నమ్మకంలేకో.
ఎల్లుండే ఆఫీసరుగాభార్య పుట్టినరోజు. పెద్ద అట్టహాసంగా జరిపే పార్టీకి స్టాఫ్ అందర్నీ ఆహ్వానించారు ఆఫీసరు. ఆఫీసులో తలొకరూ ప్రెజెంటేషన్లు కొంటున్నారు. తనే ఇంతవరకూ ఏమీ కొనలేదు. నెలాఖరు రోజులు. చేతిలో పట్టుమని వందరూపాయలులేవు. అధమం రెండువందల రూపాయల చీరైనా కొని ఇవ్వకపోతే బాగుండదు. ఎంచెయ్యాలో పాలుపోక కూర్చున్న శాస్త్రి మనస్సులో గబుక్కున ఒక ఆలోచన మెలిగింది. భార్య చేతిని వున్న గాజులు తాకట్టు పేదితేనో!! ఆలోచన రాగానే గబగబా ఇంటికి వెళ్ళాడు. ఎంతో బ్రతిమాలగా అయిష్టంగానే భార్య గాజులు తీసి ఇచ్చింది.

చేత్తో గిఫ్త్ ప్యాకెట్టుతో శాస్త్రి దంపతులు ఫంక్షన్ హాలులోకి అడుగుపెట్టారు. అబ్బో! ఎంతమందో! ఖరిదైన సూట్లు, రెపరెపలాడే సిల్కు చీరలు, ధగధగమెరిసేనగలతో హాలు కళకళలాడుతోంది.  ఒకపక్క గా స్టాఫ్  నిల్చున్నారు. ఒక్కొక్కరే తము తెచ్చిన గిఫ్టులను ఆఫీసరుగారి భార్యకు ఇచ్చి శుభాకాంక్షలుచెప్తున్నారు. శాస్త్రి దంపతులు కూడా వెళ్ళి తాము తెచ్చిన్ గిఫ్ట్ ప్యాకు ఇచ్చి బుజాలమీద బరువు దింపుకొన్నట్టు ఫీలై ఇవతలకి వచ్చారు.

రెండురోజుల తర్వాత శాస్త్రి దంపతులు సాయంత్రం వుబుసుపోక పార్కుకు వెళ్ళారు సినిమాకివెళ్ళడానికి ఆర్ధిక ఆభావంతోకుదరక. ఒకచోట శాస్త్రి భార్య ఠక్కున ఆగిపోయింది. ఒకసారి అటుచూడండి అంది భర్తతో. ఆఫీసరుగారి అమ్మాయిని ఆడిస్తోంది పనిమినిషి.   వారి దృష్టిని ఆకర్షించింది ఆదృశ్యం కాదు, ఆ పనిమనిషి కట్టుకొన్న చీర.
అది శాస్త్రి దంపతులు ఆఫీసరుగారి భార్యకు పుట్టినరోజు గిఫ్ట్ గాఇచ్చిన చీర. 

*******************************************

బహువ్రీహి

రచన: కాలనాధభట్ట వీ రభద్ర శాస్త్రి
 
మహారాజు రాజధాని నుండి అప్పుడప్పుదు తన సామ్రాజ్యంలో పరిస్థితి గమనించడానికి మందీ మార్బలం తో వెళ్తూవుంటారు. అల్లా వెళ్ళేసమయంలో ఎక్కడెక్కడ మకాంచేసినా అక్కడ ఏదో వినోదకార్యక్రమమొ, కవితాగోష్టో ఏర్పాటయ్యేది. ఒకసారి ఒక గ్రామళో మకాం చేసారు. ఆగ్రామంలోనే ఒక కవి వచ్చి తనువ్రాసిన కావ్యాన్ని వినిపించారు. ఆ కవిగారి కావ్యగానానికి మహారాఉ ముగ్ధుడై కరణాన్ని పిలిచి ఈ కవిగారికి అయిదెకరాల భూమి ఈనాముగా ఇస్తున్నాము. మీరు సరి అయిన భూమి చూసి వారిపేర పట్టావ్రాసి ఇవ్వండి., అని తాఖీదువేసారు. మహారాజు వెళ్ళిపోయారు. కరణం చుట్టూ నాలుగైదు నెలలు తిరిగాక, కరణం వూరి చివర తటాకోత్తర భూమి అయిదెకరాలు ఇచ్చినట్లు దానపట్టా వ్రాసి కవిగారికి ఇచ్చాడు. 
మంచిరోజు చూసి, కవి భూమిని  సాగుచేసుకోడానికి వెళ్ళిచూస్తే అది శ్మశానభూమి. కవి నిర్ఘాంతపోయి. ఇది తాను లంచం ఇవ్వని కారణంగా కరణం చేసిన మోసం అనిగ్రహించి, అధైర్యపడక, వెంటనే తటాకానికి దక్షిణంగా వున్న భూమిని సాగుచేయడం మొదలుపెట్టాడు.  ఇది విని కరణం హుటాహుటిని చక్కావచ్చి ఏమయ్యా నీకు ఇచ్చిన భూమి అటు వుత్తరం వైపు వున్నది కాని ఇది కాదు. ఇక్కడ వ్యవసాయం చేయడానికి ఎంతమాత్రం వీలులేదు అన్నాడు. కాదు మీరు ఇచ్చింది ఇదేభూమి. నేను దీనినే సాగుచేస్తాను అని మొండికేసాడు. కవి అంటే అభిమానం వున్న వూరిలోని కొందరు యువకులు, గ్రామస్థులు కూడా కవిగారికి వత్తాసు పలకడంతో కరణం ఏమీ చెయ్యలేక, మహారాజుకు ఫిర్యాదు చేసాడు కవి తనకు  దానమిచ్చిన భూమిలొ కాకుండా మరొకచోట అన్యాక్రాంతం చేసాడని.

మహారాజు మళ్ళీ సామ్రాజ్య సంచారంకుబయల్దేరినప్పుడు, ఈ గ్రామానికి వచ్చి కవిని, కరణాన్ని, గ్రామస్థులను న్యాయ విచారణకోసం పిలిచారు. కరణం వచ్చి దానపట్టా నకలు మహారాజుకు చూపించాడు.  మహారాజు కవికేసి చూసి ఏమండీ కవిగారూ ఇందులో తటాకోత్తరభూమి అని షష్టీతత్పురషలో స్ఫష్టంగా వుందికదా మరి మీరు తటాకానికి దక్షిణభూమిని ఎందుకు ఆక్రమించారు అని అడిగారు.
అప్పుడు కవిగారు ఇల్లా సమాధానం ఇచ్చార

చిత్తం మహాప్రభూ! నేను షష్టీ తత్పురష సమాసంగా పరిగణించలేదు.  తటాకము వుత్తరముగా కలది అనే అర్ధంతో ఈ దక్షిణభూమిని సాగుచేస్తున్నా
వెంటనె మహారాజు అయితే మీరు షష్టీ తత్పురుషబదులు బహువ్రీహి సమాసంగా పరిగణించారన్నమాట
అవును ప్రభూ! షష్టీతత్పురుష అయితే ఆ భూమి శ్మశానభూమి. తాము దానమిచ్చినది నాకు బహువ్రీహి కావాలనే సదుద్దేశ్యంతోగదా (బహువ్రీహి అనగా ఎక్కువగా ధాన్యం ఇచ్చ్చునది అని అర్ధం)  అని మనవిచేసాడు.
మహారాజు కవి చమత్కౄతికి ఎంతో సంతోషించి ఆభూమికి ఆనుకొని వున్న మరొక అయిదు ఎకరాలు కూడా ఇమ్మని కరణానికి చెప్పి కవి ఆశీర్వాదం పొంది మరొక గ్రామానికి వెళ్ళారు

(తతాకము యొక్క ఉత్తరభూమి ఇది షష్టీ తపురుష
తతాకము వుత్తరముగాకలది ఇది బహువ్రీహి) 
 
(స్వర్గీయ శ్రీ పిలకా గణపతిశాస్త్రి గారికి కృతఙ్ఞతలతో)